Üreten kadının, Kooperatifler aracılığıyla yarattığı ekonomik değer

İlkokul da toplumsal değerlerimizi oluşturan kavramları derslerimizde öğrenirdik. X kuşağı bunu hatırlayacaktır. Hatta bunlarla ilgili, bazı uygulamalar yapar iyice benimsememiz sağlanırdı.  Şimdilerin popüler ifadesi atölye çalışması, o tarihlerde sınıf çalışması olarak adlandırılırdı. Ve biz bol bol sınıf çalışması yapardık.  Örneğin imece veya salma kavramlarını öğrendiğimiz sıralar,  ben ikisini karıştırırdım çünkü zarfa değil mazrufa odaklanır her ikisi de yardımlaşma diyerek o kadar bilginin bana yetebileceğini düşünürdüm.

Ancak sonrasında, bazı kavramların ileriki dönemlerde de ne kadar önemli  içerik barındırdığını   anlayacaktım. Beyin kaydımızın, tertemiz olduğu günlerde içerisini bir de bilgi ve sevgi tabanlı doldurunca, sanırım bir ömre yetecek kadar iyiye dönük yüzünüzü koruyabiliyorsunuz.

Bütün bu geçmişin sıcak hatıraları, bana birlik olmanın fark yarattığını bir kez daha hatırlattı. Yavaş yavaş bu sürecin kavramlarını gözden geçirerek, kadın lehine dönen,  son zamanların yükselen değeri kooperatiflere bir bakış atalım istiyorum. 

İmece, örfi hukuka dayanan, oldukça da sempatik olarak görünen bir kavramdır. Kültürümüzün bence eşsiz ve simgesel dayanışma edimini  çok sayıda  hatırlayanın olduğuna inanmak istiyorum.

Bu sürece, romantik bir duygu içerisinde bakıp ah geçmiş ! diyebilirsiniz ama ben  gelecek diyorum, üretim süreçlerinin gelişmesi ve profesyonelleşmesi ile imece kavramının yerini, daha geniş daha kapsayıcı süreçlere bıraktığını düşünüyor ve umutlanıyorum.

Tıpkı bir çeşit ortaklık yapısı olan kooperatif imgesinin,   bizi getirdiği rekabet içerisinde, küçük ve orta ölçekli üreticilerin, büyük ölçekli yapıların arasında var olabilme, büyüyebilme fırsatının temel aracı olarak karşımıza çıkıyor olması gibi.

Günümüzde ölçek ekonomisinin önemi oldukça büyüktür. İşletmenizi marka olarak geliştirecek veya patent üretecek noktaya getirinceye kadar yani piyasa da rekabet edebilecek süreci oluşturuncaya kadar,    çözümü kooperatif yapısından yararlanmakta bulabilirsiniz.  

Maliyetin avantajının, fiyat avantajına dönüşebilmesi, bunun ise tüketiciye yansıtılabilmesi ancak ölçek ekonomisi gözetilerek maliyetlerin düşürülmesi ile imkânlı olabilmektedir. Bu adımdan bile önce kimi girişimciler işletmeyi ayağa kaldırırken karışılacakları maliyetleri paylaşma ihtiyacı duyabilmektedir.

Benzer durumlarda olan işletme ve girişimcilere, her türlü desteği yaparak, onların var olabileceği ve gelişeceği zemini yaratmak, onları ekonomiye kazandırabilmek çok önemlidir.  Kooperatifler de bunu yapabilmenin en temel aracıdır.

Kadınlar ekonomik ve sosyal açıdan farklı sorunlarla karşılaşmaktadır.  Bu nedenle de  sürekli çabalayan bir   kesim olarak,  bir işletmeyi ayağa kaldıracak kaynaklara ulaşmak noktasında da üstün çabalar sergilemektedirler.

Düşünün ki yetersiz kaynağı olan kadınların tüm bu hareketleri tek başına, kendi kendilerine organize olarak yapmaya çalıştıklarını, bu  onların enerjilerini kat be kat daha da çok tüketecektir.

Kadınlarımız uygulanan mikro kredi programları ile azı bile nasıl değere dönüştürebileceğini defalarca kanıtlamıştır. Üretmek, girişimci olmak, ekonomik olarak da değer arz edebilmek isteyen kadına yapabileceğimiz her türlü maddi katkı kadar, pratik katkı da misli ile ülkeye dönecektir.

Pratik katkıdan kastım ise tam olarak ancak kooperatifler aracılığıyla,  en doğru şekilde gerçekleştirilebilecek olan desteklerdir.

Örneğin bir köyümüzde veya mahallemizde evde kendi imkânları ile çömlek üreten kadınlarımıza bir üretim kooperatifi kurarak; mekan ve endüstriyel bir kurutma fırını tedarik etmek imkanı verebilirsek; sadece bunun hukuki altyapısını bile anlatabilirsek, belki de ilerde yaratılacak bir markanın önünü açmış oluruz.

Aktif çalışmalarına, tanık olduğum Çukurova Bölgemizden üç başarılı kadın kooperatifinden bahsetmek isterim.

Adana’ dan “Güneşin Kadınları Kadın Girişim İşletme ve Üretim Kooperatifi “ (Güneşin Kadınları Adana) niş ürün çeşitliliğiyle, satışlarını dükkan ve e-ticaret kanalıyla yapmaktalar.

Mersin’den ise  ilki,   Mersin    Kadın    Girişimi    Üretim ve İşletme Kooperatifi (Mersinden Kadın Koop.) bilgi, eğitim ve  kültür oluşturmak    bakış açısıyla, geçmişten bugüne bölgesel meziyetlerin geliştirilmesi için uğraşlar veriyor. Öncelikli sergilenen ürünleriyse, tarımsal mahsul  girişimciliği  olarak ifade edilebilir. Ve en güzeli de değişik kalem  ürünleri zincir mağazalarda satılmaktadır.

Diğeri ise Ahenk Kooperatifi. Ahenk, KÜME projesi kapsamında kurulmuş, gıda ürünlerinin katma değere dönüştürülmesi için çalışmalarını yürütmekte olan bir kooperatiftir. Yenilikçi eğitimlerle, çalışmalarla desteklenen anlayışı ile kısa sürede bölge dışına da satışlarını yapmaya başlamıştır.

Başarılarından emeklerinden dolayı bu üç kooperatifi ayakta alkışlıyorum. Elbette sadece bu benim fark ettiğim, ürünlerini  gördüğüm kooperatifler, eminim daha nice güzellikte işler yapan başka kooperatiflerde  bulunmaktadır. 

Gözden kaçırılmaması gereken bir konuyu da özellikle belirtmekte fayda var. Etkin kooperatif yapısının oluşması, sayılarının artmasından çok daha önemlidir.  Kadınlarımıza,  kooperatifin   değerinin   anlatılması,  temel el becerileri veya okuma yazma öğretmek kadar stratejiktir. Bu konuda merkezi idareye ve yerel yönetimlere de büyük görevler düşmektedir. Bu konudaki yaklaşımlar direk desteklerden daha çok kadınların gelişebileceği alanlarda önlerini açmak şeklinde olmalıdır diye düşünüyorum.

Yapılan seçim aslında balık vermeyi değil balık tutmayı öğretmektir. Ancak bu şekilde süreklilik oluşabilir.

Kadınlara arz ettikleri değeri,  piyasalarda büyük oyuncular ile rekabet edebilecek yapılar oluşturarak sunabilecekleri, bu yapıların arasında da yer bulabileceklerini göstermek gerekmektedir. Kadınların, kooperatifler içerisinde üreterek, öğrenek, çalışarak, sosyal ve ekonomik  mücadelenin başarılı kahramanları olabileceklerini, mutlaka anlatmamız  gereklidir.

Bu,  onların  öz güvenini pekiştirecek, motivasyonunu arttıracak, gelişimlerinin planlı ve devamlı olmasını sağlayacaktır.

Kooperatifler;  çok yakın gelecekte, eğitim, değişim ve dönüşümle ekonomik değer yaratan kadınların,  etkin yer alacakları endüstri bölgeleri olacaktır.