Pandemi etkileri

2020 yılı birçok açıdan ders niteliğinde bir yıl oldu. Bir yandan pandemi koşullarının ortaya çıkardığı sıkıntılı süreç diğer taraftan küresel çapta gözlemlenen korumacılık eğilimleri, uluslararası ticarette önemli sapmaların yaşanmasına, ülkelerin şaşkınlık içerisinde ne tür tedbirler alacakları konusunda tereddütler yaşamalarına sebebiyet verdi.

Korumacılık eğilimleri bir yandan sürerken kendine yetemeyen birçok ülkenin ihtiyaç duydukları ürünlerde serbestleşme uygulamaları, bazı ülkelerin ise ihracat kısıtlamaları yapıp, ithalat serbestisi ile belli başlı ürünlerde ülke içi stoklama davranışı sergilediklerine şahit olduk.

Aşı üretiminde ortaya çıkan rahatlamalar ise aşıya ulaşım sorunu yaşamayan ülkelerin belli bir süre sonra normale dönmelerine tanıklık ettik. Söz konusu süreçte ülkemiz açısından karma bir uygulama olması küresel çapta ortaya çıkan boşlukların ihracatçılarımızca doldurulması sonucunu meydana getirmiştir. İhracatçılarımız bir yandan küresel ölçüde tedarik zincirinin önemli bir aktörü olmaya çabalarken diğer yandan da artan üretim hacmine yetişemeyen hammadde tedariki, lojistik sorunlarıyla mücadele eder duruma gelmişler, bu sorunlar ihracatçılarımızın ortaya çıkan fırsatları yeterince  değerlendirememelerine de yol açmıştır.

Adana, Hatay, Karaman, Kayseri ve Mersin illerinin oluşturduğu bölgeye hizmet veren Akdeniz İhracatçı Birlikleri de bünyesindeki 8 ana sektör Birliği ile üyelerine bu dönemde en etkin hizmeti sağlamaya gayret göstermiştir. Bölgemiz ihracatçıları 2020 yılının Mart-Mayıs ayları arasında yaşadıkları tedirginliği üzerlerinden attıktan sonra ihracatlarını önemli ölçüde tekrar arttırmayı başarmışlardır.

Buna karşın, küresel lojistik hatlarında yaşanan sapmalar üretilen ürünlerin nakliyesinde sorunlarla karşılaşılmasını ve bu durumun müşteriler üzerinde olumsuz etki bırakmasına neden olmuştur. İlk başlarda kısa sürede çözüleceği ifade edilen lojistik sorunu ne yazık ki küresel dev şirketlerin karlı hatlara yoğunlaşmaları sonucunu doğurmuş ve bu durum mevcut lojistik imkanlarının da pahalılaşmasına ve ihracatçıların maliyetlerinin artmasına neden olmuştur.

Lojistik sorunları beraberinde hammadde ve yarı mamul madde tedariğinde sıkıntılar yaşanmasına da neden olmuştur. Nitekim hammadde temin edilememesi yurtdışı taleplere yeterince cevap verilememesi durumunu da ortaya çıkarmıştır. Bu durum da yine bulunan hammadde fiyatlarında artışlara sebebiyet vermiştir. Sonuç ise ihracatçı tarafından üretim maliyetlerinin artmasıdır.

Tüm bu olumsuzluklara ek olarak döviz kurlarında meydana gelen dalgalanma eklenince ihracatçılarımız açısından planlama, programlama da tam bir bilmece haline dönüşmüştür. Buna karşın elde edilen sonuçlar memnuniyet verici olmakla beraber, aslında elde edilebileceklere ulaşılamaması da üzüntü vericidir. İstikrarlı hammadde temini, lojistik ağında sorunsuzluk ve döviz kurlarında istikrar ortamında ihracatçılarımızın göstereceği performansın çok daha yüksek olacağını tahmin etmek için kahin olmaya gerek yoktur.

2021 yılının ilk yarısına tüm bu olumsuz ortamın etkilerini arttırmasıyla girmiş durumdayız, bizleri ümitlendiren konu ise pandemi etkilerinin yavaş yavaş azalması ve birçok ihraç pazarımızda normalleşme adımlarının atılmaya başlamasıdır. Buradaki başarıda en önemli pay elbette aşılama oranının artmasındadır. Bu sayede kapalı gelişmiş ülke pazarları yeniden açılmaya bu ülkelerdeki tüketim alışkanlıkları tekrar canlanmaya ve ihracatçımıza talepler tekrar yönelmeye başlamıştır. Ancak, lojistik sorunu, hammadde tedarik sorunu ve döviz kurlarının akıbeti hususları halen ortada var olmaya devam etmektedir. 2021 yılının ikinci yarısında bu sorunlarda çözülmeler olması en büyük beklentimizdir.