Türkiye’nin 2023 yılı ihracat hedefleri kapsamında 20 puan ilave destek sağlayacağı 51 ülke arasında bulunan Güney Afrika Cumhuriyeti, Sahra Altı Afrika ülkelerine açılan kapı olarak gösteriliyor. 2021 yılı verilerine göre 217 milyar dolarlık dış ticaret hacmi bulunan ve 94 milyar dolar ithalat gerçekleştiren Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Türkiye için ihracat potansiyeli en yüksek sektörler arasında motorlu araçlar ve aksamları, makine-elektrik, hazır giyim, plastik-kauçuk, kimyasallar, işlenmiş gıda ürünleri, demir-çelik, metal ürünler, kâğıt ürünler, demir ve demir dışı metaller ilk 10 sırada gösteriliyor.

Afrika’nın en büyük ikinci ekonomisi

Sahra Çölü’nün güneyinde yer alan 27 ülke arasında Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı konumunda bulunan Güney Afrika Cumhuriyeti, 61 milyonu aşan nüfusu, yaklaşık 411 milyar dolarlık gayrisafi yurt içi hasılası ile Nijerya’nın ardından kıtanın en büyük ekonomisi olarak konumlandırılıyor. Türkiye'nin yaklaşık 1,5 katı büyüklüğünde yüz ölçümüne sahip Güney Afrika Cumhuriyeti; Namibya, Botsvana, Zimbabve, Mozambik, Lesotho ve Esvatini'ye komşuluk ediyor. 9 eyaletten oluşan Güney Afrika Cumhuriyeti'nde Pretorya idari başkent, Cape Town yasama başkenti, Bloomfontein yargı başkenti olarak kullanılıyor. Diğer önemli şehirler arasında Johannesburg, Durban, Port Elizabeth, Bloemfontein ve East London bulunuyor. Afrika kıtasının güney uç bölgesinde bulunan 1,2 milyon kilometre karelik yüz ölçümüne sahip Güney Afrika Cumhuriyeti, bitki örtüsü çeşidi bakımından dünyada üçüncü sırada gösterilirken yaban hayvanı çeşitliliğiyle öne çıkıyor. Zengin doğal kaynaklara sahip ülkede ekonomiye kazandırılan madenlerin başında altın, platin, paladyum, elmas, gümüş, kömür ve krom bulunuyor.

BM’nin Bin Yıl Kalkınma Hedefleri’nde cazibe merkezi gösteriliyor

Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından 2022 yılı itibarıyla 196 ülke arasında
dünyanın en büyük 39’uncu ekonomisi olarak gösterilen Güney Afrika Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletler’in (BM) 8 başlık altında toplanan Bin Yıl Kalkınma Hedefleri içinde Sahra Altı Afrika’nın cazibe merkezi konumunda bulunuyor. Ayrıca, Afrika Birliği’nin 2063 hedefleri çerçevesinde, doğal kaynakların kıta içinde işlenmesi, emek-yoğun üretim sektörlerinin geliştirilmesi, tarımsal üretkenliğin artırılması ve okyanus ekonomisinin genel ekonomiye katkısının geliştirilmesi öne çıkıyor. Bu itibarla, Güney Afrika’da kazan-kazan mantığı çerçevesinde, özellikle altyapının geliştirilmesine yönelik en iyi uygulamaların paylaşılması, üretimde verimliliğin artırılması, küçük ve orta ölçekli firmaların geliştirilmesi gibi alanlarda yabancı yatırımların katkısı aranıyor. Afrika’da en çok yabancı sermaye çeken ülkelerden biri konumunda olan Güney Afrika Cumhuriyeti’ndeki serbest bölgeler yabancı yatırım açısından cazip imkânlar sunuyor. Çin, Almanya ve ABD ana tedarikçiler Sahra Altı Afrika’ya yönelik transit ticaretin ana geçiş noktalarından olan
Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ithalat politikası 1990’lı yıllardan itibaren liberalleşerek değişim gösteriyor. Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşmaları, EFTA ve MERCOSUR ülkeleriyle tercihli ticaret anlaşmaları bulunan Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ithalatında ana tedarikçilerin başında Çin, Almanya, ABD, Hindistan, Suudi Arabistan bulunuyor. Bu ülkeleri Tayland, Japonya, İtalya, Nijerya ve Fransa takip ediyor. İthalatta; mineral yakıtlar ve yağlar, makineler, mekanik cihazlar ve aletler, elektrikli makine ve cihazlar, motorlu kara taşıtları, eczacılık ürünleri, plastik ve mamulleri başlıca ürün gruplarını oluşturuyor.

Türkiye 2022 ihracatı yüzde 97 artışla 1,63 milyar dolara ulaştı

G20 üyesi olan ve benzer kalkınma hedefleri bulunan Türkiye ve Güney Afrika
Cumhuriyeti arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin daha fazla geliştirilebileceği değerlendiriliyor. Ancak Asya ve Avrupa Birliği ülkelerinin Güney Afrika Cumhuriyeti pazarındaki rekabet avantajları, sanayi altyapısının gelişmiş olması ve piyasadaki yerleşik ilişkiler, zorlukları oluşturuyor. Türkiye ile Güney Afrika Cumhuriyeti arasında 2000 yılından beri Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 2005 yılından bu yana Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması yürürlükte bulunuyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) 2022 yılı verilerine göre Türkiye, Güney Afrika Cumhuriyeti pazarında 1,63 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu ülkede bir önceki yıla kıyasla yüzde 97 oranında ihracat artışına imza atan Türkiye; kimya, otomotiv, makine ve aksamları, elektrik-elektronik ve hububat sektörlerinde öne çıktı.

İhracat potansiyeli en yüksek ürün grupları

Yine TİM’in hazırladığı rapora göre, Güney Afrika Cumhuriyeti’ne ihracat potansiyeli en yüksek ürün gruplarında ilk üç sırada motorlu taşıtlar ve aksamları, makine ve elektrik bulunuyor. Bunları hazır giyim, plastik-kauçuk, kimyasallar, işlenmiş gıda ürünleri, demir-çelik, metal ürünler, kâğıt ürünler, demir ve demir dışı metaller takip ediyor. 20 kalemden oluşan listenin devamında demir-demir dışı metaller, sentetik kumaş, mineral ürünler, halı, diğer sanayi ürünleri, ilaç bileşenleri, bitkisel yağlar, kanatlı etleri, kozmetik, ağaç ürünleri ve seramik ürünler bulunuyor.

AKİB'in ihracat hacmini en fazla artırdığı ülke

Akdeniz İhracatçı Birlikleri’nin (AKİB) 2022'de ihracat hacmini en fazla artırdığı
ülke Güney Afrika oldu. Akdenizli ihracatçılar, geçen yıl bu pazarda yüzde 377
artış sağlayarak 1 milyar 57 milyon dolarlık dış satım değerine ulaştı. AKİB’in bu pazardaki ihracat performansında kimya sektörü liderliğini açık ara sürdürdü. Birliğin bu ülkeye yönelik mineral yakıtlar ve mineral yağlar ihracatı geçen yıl 1 milyar 26 milyon dolar oldu. Demir-çelik, hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar, elektrik-elektronik ile makine aksamları sektörleri Güney Afrika Cumhuriyeti pazarında varlık gösterdi. AKİB, bu ülkede 2018’de 34,9 milyon dolar, 2019’da 15 milyon dolar, 2020’de 74,4 milyon dolar, 2021’de 222 milyon dolar ihracat değerlerine ulaştı.